Het 13de dierenriemteken, ophiuchus, ontmaskerd

De media gonsden onlangs van de resultaten van de astronomiedocent Parke Kunkle uit Minnesota, die het een en ander meldde op het gebied van de astrologie. Er werd beweerd dat het dierenriemteken waaronder je geboren bent misschien niet echt is waar je dacht dat het was. Volgens Kunkle zijn de tekens van de dierenriem in de loop van de tijd verschoven sinds ze ongeveer 3000 jaar geleden door de Babyloniërs voor het eerst werden ontdekt en gecodificeerd als gevolg van een "wiebeling" van de aardas, veroorzaakt door de aantrekkingskracht van de maan. Degenen die dachten dat ze Schorpioenen waren, kunnen nu opeens Weegschalen zijn en degenen die dachten dat ze Vissen waren, kunnen nu Watermannen zijn. Bovendien was er in de afgelopen paar millennia een dertiende teken verschenen, Ophiuchus genaamd (wat "Slangendrager" betekent in het Grieks en wordt uitgesproken als "Ooh-FEE-yew-kus"), precies tussen Schorpioen en Boogschutter in.

Het deel van het verhaal dat niet veel aandacht heeft gekregen, is helaas dat dit wiebelen van de aarde oud nieuws is - het is bijna 2000 jaar geleden dat het fenomeen voor het eerst werd ontdekt. Dat een hedendaagse wetenschapper slecht op de hoogte lijkt te zijn van het werk van de grootste astronoom uit de Romeinse tijd, Claudius Ptolemaeus, is teleurstellend. Ptolemaeus is de vader van de geocentrische kijk op het heelal, die bijna vijf eeuwen geleden werd ontkracht door de heliocentrische kijk op het heelal van Nicolaus Copernicus en populair werd gemaakt met de steun van Galileeuw Galilei. De geocentrische kaart van het zonnestelsel van Ptolemaeus geeft echter nauwkeurig de positie van de Zon, maan en planeten ten opzichte van de aarde. Als de Maan bijvoorbeeld vol is, staat zij aan de andere kant van de aarde dan de Zon. Deze realiteit wordt weerspiegeld in het geocentrische model van het heelal van Ptolemaeus; ondanks dat het onnauwkeurig is met betrekking tot het zonnestelsel, voorspelt het geocentrische model van Ptolemaeus nog steeds precies de plaats van de Maan tegenover de Zon in overeenstemming met het feit dat wij haar als vol zien.

Toen Ptolemaeus zijn kaart construeerde, was dat echter zowel als astronoom als astroloog. Lang voordat onze hedendaagse astronomieleraar de krantenkoppen haalde, hadden de Grieken en vervolgens de Romeinen al gemerkt dat het Babylonische astrologische systeem niet meer nauwkeurig was. De doorbraak van Ptolemaeus was om de Aarde en haar bewoners tot het centrale aandachtspunt van de astrologie en astronomie te maken. Astronomen hebben zich sindsdien weliswaar achter de heliocentrische methode van het Copernicaanse systeem geschaard, maar de geocentrische Ptolemaïsche kaart van het zonnestelsel laat hen nog steeds zien waar een planeet of sterrenbeeld zich aan de nachtelijke hemel bevindt.

De "wiebel" van de aarde

Kunkle wees erop dat de aarde niet om een precieze as draait en impliceerde dat dit de westerse astrologie ontkrachtte. De zwaartekracht van de maan doet de aarde wiebelen, wat betekent dat elk jaar nooit precies even lang duurt als het voorgaande jaar en ook geen voorspelling is van hoe lang het volgende jaar zal duren. Het tijdsverschil wordt gemeten in seconden per jaar, omdat de aardbol reageert op dit wiebelende effect. Uitgerekt over een paar duizend jaar, en de relatie van de aarde tot verre sterren zou veranderen. Wat Ptolemaeus de astrologie bood, was dat de relatie van de Zon tot de Aarde van het grootste belang was, ongeacht de relatie van de Aarde tot sterren die niet eens deel uitmaakten van hetzelfde zonnestelsel. In de ogen van Ptolemeus was wat de Babyloniërs als kenmerken van bepaalde sterrenconstellaties hadden toegekend, het effect dat de Zon had op basis van haar waargenomen locatie vanaf de Aarde - onafhankelijk van wat zich daarachter diep in het heelal bevond. De tekens van de dierenriem mogen dan vernoemd zijn naar verschillende sterrenbeelden die de oude Romeinen verkozen te behouden, maar Ptolemaeus toonde aan dat zij niet alleen niet het middelpunt van de astrologie waren, maar dat zij zelfs onbelangrijk waren. Sinds Ptolemaeus' verfijning van de Babylonische astrologie (deze verfijning wordt vaak het tropische systeem van de astrologie genoemd), zijn de verre sterrenbeelden nog meer van gedaante veranderd en door het wiebelen van de aarde is hun relatie tot ons veel anders dan voor de ouden.

De zon versus sterrenbeelden

De Babyloniërs ontdekten dat de hemel een effect op mensen heeft en brachten in kaart hoe verschillende tijden van het jaar verschillende persoonlijkheidstypes voortbrachten. Zij zagen ook dat de lente elk jaar begon wanneer de zon op één lijn stond met het begin van het sterrenbeeld Ram. Na duizenden jaren verschoof door het wiebelen van de aarde de verhouding van onze planeet tot dit sterrenbeeld en Ptolemaeus merkte dit op - de lente begon niet meer wanneer de zon op dit punt aan de hemel stond. Het genie van Ptolemeus was dat hij zich realiseerde dat niet de stand van de zon ten opzichte van het verre sterrenbeeld astrologisch van belang was, maar de relatie van de zon ten opzichte van de aarde. Bij uitbreiding, de relatie van de zon met de aarde was wat je persoonlijkheid bepaalde, je "teken", en wat je toekomst voorspelde. De zon bepaalde je sterrenbeeld en tot op de dag van vandaag noemen astrologen het je "zonneteken", niet je "sterrenbeeld". De Babyloniërs hechtten meer belang aan het sterrenbeeld en dit is wat Kunkle heeft aangegrepen.

Verrassend genoeg, zonder zelfs maar de bolvorm van onze planeet te begrijpen, De geocentrische kaart van Ptolemaeus hield zelfs rekening met de evenaar van de aarde. Wat wij nu Ram noemen heeft slechts terloops te maken met het Babylonische sterrenbeeld met deze naam. Dit dierenriemteken wordt bepaald door de jaarlijkse timing van het moment waarop de evenaar van de aarde uitgelijnd is met de zon. Op de kaart van Ptolemeus wordt deze realiteit geïllustreerd als de Zon die op één lijn staat met de evenaar; twee illustraties van hetzelfde verschijnsel. De reizen van Christoffel Columbus bewezen aan bijna alle twijfelaars dat de wereld rond is. En toch weerspiegelde de geocentrische structuur van Ptolemaeus nog steeds de astrale verschijnselen zoals die zich voordeden in relatie tot de aarde. Het werd ontkracht als een onnauwkeurige maat voor het grote geheel, maar niet als een nauwkeurig meetinstrument voor de plaats van de planeten en de relatie van de mensheid tot de hemelen. Ptolemaeus bracht nauwkeurig in kaart hoe mensen het hiernamaals ervaren vanuit hun standpunt op deze derde rots van de zon.

Een mislukking van de astrologie of van de astronomieleraar?

Toen Ptolemaeus en de oude Grieken en Romeinen niets wisten over de aarde die om een onnauwkeurige, wiebelende as draait, merkten zij op dat het Babylonische systeem na een paar honderd jaar een deel van zijn nauwkeurigheid had verloren. Dat sommige van hun kaarten van hemelverschijnselen later onnauwkeurig bleken te zijn, is veel minder belangrijk als duizenden jaren later hedendaagse astronomen de krantenkoppen kunnen halen door dezelfde resultaten als "nieuws" te verkondigen. Je kunt het de media niet kwalijk nemen dat ze geen volledig begrip hebben van de evolutie van de astronomie vanaf het Babylonische tijdperk tot de hedendaagse tijd. Maar het is een grote teleurstelling wanneer een astronomieleraar ofwel geen begrip heeft van de basisgeschiedenis van de astronomie ofwel deze negeert om de astrologie te beledigen.

Gerelateerde artikelen

• The Sun Sign Compatibility Review
• Surviviving Mercurius in Retrograde
• Uitleg van uw heersende planeet
• Astrologie Uitgelegd: Planetaire Harmonie
• Wat is een Astrologie maanteken en wat betekent het Mean?